Clint achterna: Naar Vižinada

Bovenop een flinke heuvel gelegen, biedt het Kroatische Vižinada aan de ene kant uitzicht over de heuvels van Istrië en aan de andere kant in de verte de Adriatische Zee. Vižinada is een dorpje in het dunbevolkte Istrische binnenland waar de tijd heeft stil gestaan. Maar dat geldt voor alle plaatsjes hier. Het is geen pleisterplaats, zoals het dorpje Grožnjan op de heuvel aan de overkant. In Vižinada is het meestal uitgestorven. Toch wilde ik hier al jarenlang eens heen.

Het begon met een foto van Clint Eastwood uit 1969. Op de foto hangt Clint in hotel Union in Ljubljana in een stoel, een tafel met lege flesjes bier voor hem. Ik zag de foto zo'n vijf jaar geleden en was geïntrigeerd. Clint in Ljubljana. Toch niet ook een Sloveense ontmoet? Nee dus. Wat speurwerk leerde dat hij destijds helemaal niet in Ljubljana moest zijn. Hij was op doorreis. Waar naartoe? Vižinada. En niet alleen Clint, ook Donald Sutherland en Telly Savalas waren er. Dat zal een mooie vakantie zijn geweest. Maar nee, daarvoor waren ze niet gekomen.

In 1969 was de wereld anders. Slovenië en Kroatië waren republieken in Joegoslavië en het leger van deze socialistische federatie maakte nog volop gebruik van Amerikaanse Sherman tanks uit de Tweede Wereldoorlog. Dus toen de makers van een film met werktitel Warriors over Amerikaanse soldaten in de Tweede Wereldoorlog een filmlocatie zochten, kwamen ze in dit land uit. Daarbij waren er ook nog wat financiële voordelen die wellicht nog zwaarder wogen dan de aanwezigheid van de antieke tanks. De filmlocatie werd Vižinada in Kroatië.

De film kwam uit in 1970 als Kelly's Heroes en die film heb ik gezien, heel veel keren gezien. Maar die film gaat helemaal niet over Joegoslavië. In de film gaan Amerikaanse soldaten op pad om goud te stelen die Duitsers in de bank van het Franse dorpje Clermont hebben opgeslagen. Huh? Het Franse dorpje Clermont. Zo'n echt Frans slaapdorpje, met een pleintje met een 'mairie' en een bistro. Met typische Fransen en een burgemeester met de tricolore traditioneel over de schouder gedrapeerd. Dat op en top Franse oord, dat is dus Vižinada; het typische Istrische dorp hoog in de heuvels naast de Adriatische Zee.

Dit is zo'n gevalletje zien is geloven. Niet dat ik reden had om het niet te geloven, maar zien dat wilde ik wel eens. Dus vertrek ik vanuit noordwest Istrië op de fiets naar Clermont. Je kan er ook met auto of bus heen, of, zoals in de film bleek, met een Sherman tank. Maar voor mij is op de golvende en rustige wegen van Istrië de fiets altijd de beste optie.

Er gaat maar een weg naar Vižinada, de hoofdweg. Die weg gaat niet steil maar wel lang omhoog. Het is zo'n zes kilometer klimmen eer de weg het dorpje bereikt. Daar lijkt op het eerste oog weinig te zien. Er is een klein pleintje met een winkeltje, een politiepost waar de dienstdoende agent buiten met een bewoner op een bankje zit en er is een café. En dan buigt de weg alweer af naar de andere kant van de heuvel. Is dit het dan? Nee, het oude Vižinada ligt een verdieping lager dan de weg. Vanaf het pleintje gaat een klein weggetje steil naar beneden naar het oude dorpsplein van Clermont, uh Vižinada.

Midden op het plein staat een opvallende oude waterbak met twee waterputten. De uit lokaal kalksteen opgetrokken bak wordt gezien als belangrijk voorbeeld van Venetiaans classicisme. Hoe had het me ooit kunnen ontgaan in de film dat die prachtige kenmerken van Venetiaanse architectuur nooit in een Frans dorpje hadden kunnen staan... Het pleintje is vandaag de dag nog precies hetzelfde als in de film. Sterker nog, het is in honderden jaren tijd niet veranderd.

Het had leuk geweest als er nog een oude tank op het pleintje had gestaan. Of een beeld van Clint of tenminste nog een bordje ofzo. Maar hoe ik ook zoek in dit verlaten oude centrum, er is helemaal niets dat herinnert aan de film die Vižinada wereldberoemd maakte. Ze zouden het toch niet al vergeten zijn?

Opname uit de film met overzicht op het plein van Vižinada.